A funcionalidade dos alcumes:

Ás veces os alcumes xurden como fórmulas mnemotécnicas, desprovistos de intención pexorativa, tal como acontece cos relacionados cos oficios ou profesións, co lugar de orixe, con antropónimos familiares, etc. ou con algúns que xurden en fábricas, centros escolares, etc.
“Os nenos coñecíanse polo seu nome de pila, (diminutivo, nome familiar) seguido do nome do pai, na nai, da casa, etc. e non polos apelidos correspondentes”. (M.R.G., Ordes, A Coruña).
“(O uso dos alcumes) Era algo tan habitual do lugar donde vivía que a ninguén lle molestaba”. (C.M.L., Vedra, A Coruña).
A pesares da preponderancia do home en moitas manifestacións da vida rural galega, na transmisión e creación dos alcumes non existen compoñentes de xénero, pois os alcumes tanto afectan ós homes como ás mulleres, son creados ou empregados tanto por uns como por outros e o mesmo pasan do home á muller, da muller ó home, do pai ou da nai ós fillos e, incluso, dos fillos e fillas ós pais.
Se ben as persoas de certa idade de orixe rural son as máis propensas a emprega-los alcumes por formar parter este costume das pautas culturais aprendidas na infancia, nas vilas os máis novos crean tamén alcumes, de uso moitas veces restrinxido ó pequeno círculo no que xurden (centro de traballo, grupo de diversión, centro escolar, etc.).
O emprego xeralizado dos alcumes nunha localidade facía que ás veces os veciños descoñeceran os nomes legais dos outros e non poideran dar información sobre eles ou proporcionar as “pistas” facerlle chegar notificacións (carteiros, Garda Civil, cregos, etc.).
“Ás veses, o cregho aplicaba a misa por alghún difunto da parroquia, pero como todos se coñesían polo alcume, andaban despois preghuntando quen era. O mesmo pasaba cando lía as municións para os casamentos”. (C.M.L., Vedra, A Coruña).
Pola mesma razón aínda hoxe é frecuente atopar nas esquelas funerarias que publican os xornais o alcume debaixo do nome do suxeto para unha millor identificación do mesmo.
Tamén esta circunstancia daba lugar ás veces a feitos curiosos como o acontecido ó Premio Nobel portugués José Saramago, inscrito no rexistro deste xeito, sendo “Saramago” o alcume familiar e non o apelido legal que lle correspondería.